Γιάννης Κολέφας

Γιάννης Κολέφας (1927 – 1986)

Γεννήθηκε το 1927 στο χωριό Σταυροσκιάδι Πωγωνίου στην Ήπειρο. Το 1955 αποφοιτά απο την Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας, έχοντας παρακολουθήσει το εργαστήριο ζωγραφικής του Γιάννη Μόραλη.Με υποτροφία της Ιταλικής Κυβέρνησης ξεκινά μεταπτυχιακές σπουδές στην Ακαδημία καλών Τεχνών της Φλκωρεντίας και το 1961, με υποτροφία του Ι.Κ.Υ ολοκληρώνει τις σπουδές του στην Ακαδημία Καλών Τεχνών της Ραβέννας, πάνω στη ζωγραφική και στην τεχνική και αποκατάσταση του ψηφιδωτού. Με υποτροφία της ιταλικής κυβέρνησης, ολοκληρώνει τις σπουδές του στην Ακαδημία Καλών Τεχνών της Φλωρεντίας, πάνω  στη ζωγραφική και στην τεχνική και αποκατάσταση του ψηφιδωτού.

Από το 1964 έως το 1973 εργάζεται στο Κεντρικό Εργαστήριο Συντηρήσεως και Αποκαταστάσεως Ζωγραφιών και Ψηφιδωτών στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο της Αθήνας, διδάσκοντας ταυτόχρονα τη συντήρηση του ψηφιδωτού στη Σχολή Εκπαιδεύσεως Συντηρητών Αρχαίων του Μουσείου. ως στέλεχος και διδάσκων του.Δημιουργεί συνεργεία με βασικούς συνεργάτες τον Θωμά Μπογόιτση, Αλέκο Καλαϊτζή και Κώστα Γεωργούση και για είκοσι και πλέον χρόνια ταξιδεύει, επιβλέπει και καθοδηγεί, συντηρώντας ψηφιδωτά, σε όλη την Ελλάδα και στα Ιεροσόλυμα, εφαρμόζοντας σύγχρονες πρωτοποριακές μεθόδους συντήρησης και αποκατάστασης των έργων.

Το 1969 πραγματοποιεί εργασίες συντήρησης των ψηφιδωτών της Μονής Τιμίου Σταυρού στα Ιερσόλυμα.

To 1978,μετά τους σεισμούς στη Θεσσαλονίκη,το Υπουργείο Πολιτισμού του αναθέτει την ευθύνη και εποπτεία της αποκατάστασης των ψηφιδωτών  στα βυζαντινά μνημεία της πόλης, μέχρι το 1983.Το 1981 γίνεται μέλος της επιτροπής για την αποκατάσταση των ψηφιδωτών στην Ιερά Μονή Δαφνίου Αττικής.

Το 1981 πραγματοποιεί αποστολή στην Κρακοβία της Πολωνίας, στο πλαίσιο των ανταλλαγών Μορφωτικών Σχέσεων της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών και της Σχολής Καλών Τεχνών της Κρακοβίας.

Το 1984 αναγορεύεται Επίκουρος Καθηγητής της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών.

Για συντήρηση:

Ως ο πρώτος επιστημονικά καταρτισμένος συντηρητής ψηφιδωτού στη χώρα,ξεκινά μια νέα εποχή στην σχεδόν άγνωστη και εμπειρική μέχρι τότε συντήρηση των ψηφιδωτών. Θεωρεί ότι η τεχνική και επιστημονική γνώση και η τεκμηρίωση της κάθε λεπτομέρειας των μεθόδων και υλικών, είναι απαραίτητες, ώστε ο συντηρητής να είναι ικανός να εκτιμήσει την ιστορική και καλλιτεχνική αξία, την κατάσταση διατήρησης του έργου και τελικά τον τρόπο με τον οποίο αυτό θα συντηρηθεί και θα παραδοθεί πάλι στο χρόνο.

Επίμονη υπήρξε η προσπάθειά του στην καθιέρωση υλικών συμβατών και αναστρέψιμων, όπως επίσης και σε ορισμένες πρωτοποριακές τεχνικές που εφάρμοσε στη συντήρηση των ψηφιδωτών:

-Στις φορητές κατασκευές, αντικαθιστά τις σιδερένιες ενισχύσεις με αλουμινένια πλαίσια

-Αντικαθιστά το τσιμεντοκονίαμα με ασβεστοθηραϊκά κονιάματα.

-Το 1966 πραγματοποιεί  για πρώτη φορά στην Ελλάδα την αποκόλληση ψηφιδωτού δαπέδου (5ου αι. μ.Χ.) με την μέθοδο του κυλίνδρου (ρολού) στον αύλειο χώρο του Βυζαντινού Μουσείου.

-Το 1966, ξεκινούν στη Ρόδο οι εργασίες απόσπασης και συντήρησης τριών ψηφιδωτών δαπέδων, οι οποίες ολοκληρώθηκαν το 1977. Πραγματοποιείται ένας άθλος συντήρησης, αποσπώντας από τον ανασκαφικό χώρο της πόλης τρεις βoτσαλωτές παραστάσεις (έκτασης περίπου 12 τ.μ η κάθε μία), με τη  μέθοδο του ‘σάντουιτς’. Με την πρωτοεφαρμοζόμενη αυτή μέθοδο, τα ψηφιδωτά δάπεδα τοποθετήθηκαν ανάμεσα σε καδρόνια και νοβοπάν, χωρίς όμως να μετακινηθούν τα ίδια από την in situ θέση τους. Μεταφέρθηκαν ολόκληρα σε χώρους του Αρχαιολογικού Μουσείου της Ρόδου προς καθαρισμό και συντήρηση, ώστε να μπορούν μετά να τοποθετηθούν σε ειδικά κατασκευασμένα μεταλλικά ανοξείδωτα τελάρα, ως φορητά πλέον έργα τέχνης. Σήμερα κοσμούν τοίχους και χώρους του αρχαιολογικού μουσείου της Ρόδου.

To 1978,μετά τους σεισμούς στη Θεσσαλονίκη,το Υπουργείο Πολιτισμού του αναθέτει την ευθύνη και εποπτεία της αποκατάστασης των ψηφιδωτών  στα βυζαντινά μνημεία της πόλης, μέχρι το 1983.Το 1981 γίνεται μέλος της επιτροπής για την αποκατάσταση των ψηφιδωτών στην Ιερά Μονή Δαφνίου Αττικής.

Ιδιαίτερο βάρος έδινε στη μελέτη και εφαρμογή όλων των προκαταρκτικών εργασιών συντήρησης και τεκμηρίωσης τους και στη συνεργασία με πολλές άλλες ειδικότητες επιστημόνων. Στη διαμόρφωση του χώρου, ώστε να διευκολυνθεί το έργο της συντήρησης, στη δημιουργία των κατάλληλων περιβαλλοντικών συνθηκών για την προστασία του έργου και των συντηρητών, στη λεπτομερή τεκμηρίωση της παθολογίας με σχεδιαστικές αποτυπώσεις και φωτογραφίσεις με ασπρόμαυρο φιλμ και έγχρωμες διαφάνειες,στη δημιουργία κατάλληλου μικροκλίματος, στις συνεχείς περιβαλλοντικές μετρήσεις,  στις αναλύσεις και παρασκευή κατάλληλων κονιαμάτων, τοπογραφικές αποτυπώσεις,κατασκευές ή παραγγελίες ειδικών τελάρων, πλεγμάτων και καρφίδων,ειδικών ξυλοτύπων για την τοποθέτηση των ψηφιδωτών τεμαχίων μετά την αποκόλληση και την ακριβή επανατοποθέτηση κ.α.

Θεωρούσε απαραίτητη προϋπόθεση την αντιστρεψιμότητα όλων των υλικών και μεθόδων της συντήρησης, σεβόμενος τα παλαιά υλικά, τις παλαιές ψηφίδες και τα ιστορικά αποτυπώματα του κάθε έργου.

Ζωγραφικά και ψηφιδωτά έργα Γιάννη Κολέφα.

Όσον αφορά στο προσωπικό καλλιτεχνικό του έργο, έχει πραγματοποιήσει ατομικές και έχει συμμετάσχει σε πολυάριθμες ομαδικές και διεθνείς εκθέσεις, με βραβεύσεις και διακρίσεις.
Υπήρξε δημιουργός με ξεχωριστή προσωπικότητα, αστείρευτη έμπνευση και φαντασία, αδρό ύφος και ειλικρινή λαϊκότητα. Στις ελεύθερες ζωγραφικές και ψηφιδωτές δημιουργίες του διαφαίνονται τα προσωπικά του βιώματα και οι βαθιές του ρίζες στη γη της Ηπείρου και τις μνήμες της.

Κατά τη διάρκεια των ταξιδιών που πραγματοποιεί ως συντηρητής, αποτυπώνει με το χρωστήρα του την ομορφιά των τόπων που επισκέπτεται. Τα έργα του ξεχωρίζουν για τον χρωματικό πλούτο της παλέτας και την απόλυτα προσωπική απόδοση της ελληνικής φύσης, μπολιασμένη με την απλότητα της λαϊκής τέχνης. Ζωγραφίζει ρεαλιστικά απόψεις πόλεων και νησιών ιδωμένες από πρωτότυπες οπτικές γωνίες, μεταφέροντας στον σημερινό θεατή την προσωπική του συνείδηση της ελληνικής γης.

Ανέδειξε την τέχνη του ψηφιδωτού σε αρχιτεκτονήματα, δημόσια κτίρια και κατοικίες, τόσο στην Ελλάδα , όσο και στο εξωτερικό.  Αγιογράφησε πολλούς ναούς με ψηφιδωτές παραστάσεις,βασιζόμενος στα πρότυπα της βυζαντινής τέχνης, με τελική όμως έκφραση της προσωπικής  καλλιτεχνικής του άποψης.

Το 1985 αποπερατώνει τη μνημειακή ψηφιδωτή σύνθεση (75τ.μ), στην αίθουσα εκδηλώσεων του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, την οποία ξεκίνησε το 1983.

Φεύγει από τη ζωή στις 13 Μαΐου του 1986.

Ακολούθησαν πολλές αναδρομικές εκθέσεις,τόσο του προσωπικού καλλιτεχνικού του έργου, όσο και αυτού της συντήρησης, καθώς και τιμητικές εκδόσεις-αφιερώματα.

Δημοσιεύσεις:

1979. Δημοσιεύει το βιβλίο “Μελέτη πάνω σε ένα ψηφιδωτό δάπεδο (Το ψηφιδωτό με βότσαλο Βελλερεφόντης)”.

1982. Δημοσιεύει το βιβλίο “Το κυνήγι του λιονταριού (Το χρονικό της αποκατάστασης του ψηφιδωτού)”.

1983. Δημοσιεύει το βιβλίο ” Η Τεχνική του ψηφιδωτού”.

1985. Δημοσιεύει το βιβλίο “Αποκακτάσταση των ψηφιδωτών”.